Ayşegül Kahvecioğlu – İçişleri Bakanlığı verilerine göre 9 Aralık’tan itibaren günlük ortalama 1000-1500 Suriyeli ülkesine istekli geri dönüş yapıyor. Türkiye’de halihazırda kayıtlı bulunan 2 milyon 938 bin 261 Suriyeli’nin yarısının gelecek birkaç yıl içinde ülkesine geri dönmesinin; Türkiye’de yatırım yapan, iş kuran, üniversitede okuyan gençleri ve ailelerini de kapsayan öteki yarısının ise ülkede kalmasının beklendiği ifade ediliyor. AK Parti, Suriyelilerin bilhassa tarım ve endüstrideki işgücünden çekilmesini ise risk olarak görüyor. Bu nedenle AK Parti, sürecin yavaş ve planlı lakin geri dönüşü teşvik edici biçimde yürütülmesi için hazırlık yapıyor.
‘Süreli müsaadeli gidiş’
Yeni yol haritası için AK Parti’de kimi formüller tartışılmaya başlandı. Parti kaynakları öncelikle geçmişte Suriyelilere bayramlarda tanınan “izinli geçiş hakkı”na benzeri bir düzenleme teklifini masada tutuyor. Kendilerine tanınacak “süreli müsaadeli gidiş hakkı” ile Suriyeli sığınmacılara, ülkelerinde ömür alanlarını yine kurabilmeleri için vakit verilmesi planlanıyor. AK Parti kurmayları, “Suriyelilerin kendi ülkelerine belirli bir mühlet gidip gelerek köylerinin, mahallelerinin durumunu görmelerini, dönüş kurallarını kendilerinin de oluşturmalarını sağlamalıyız. O nedenle oraya peyder pey ancak temelli olarak yerleşmeleri için bir formül arayışındayız” derken, Suriye’de “tam inanç ortamı” tesis edilmeden gidiş gelişlerin Türkiye için yeni bir tehdit oluşturma ihtimalini de göz gerisi etmediklerini tabir ediyorlar.
Oturma müsaadesi…
AK Parti’nin üzerinde çalıştığı bir öbür “teşvik” formülü ise Türkiye’de kalmayı tercih eden Suriyelilerin statülerini değiştirmek. Bu kapsamda ülkelerine dönmeyen Suriyelilerin süreksiz muhafaza statüsünden çıkarılarak öteki yabancılar üzere sadece oturma müsaadesi ile Türkiye’de kalmalarına müsaade verilmesi gündemde. Böylelikle Suriyelilerin milletlerarası yardımlar, sıhhat sisteminden fiyatsız faydalanma hakkı ve öbür toplumsal haklar üzere pek çok avantajdan faydalanamayacağı için ülkesine dönmeyi tercih edebileceği yorumu yapılıyor. Bu süreçte kaideleri sağlayan birtakım Suriyelilerin ise Türk vatandaşlığı alabileceğine işaret ediliyor.
Gönüllü geri dönüş nasıl yapılıyor?
Geçici Müdafaa Yönetmeliği’ne nazaran istekli geri dönüş, süreksiz müdafaanın ferdî olarak sona ermesine yol açan nedenler ortasında yer alıyor. Suriyeli sığınmacılar istekli geri dönüşe en son olarak karar verdikleri vakit bulundukları vilayetteki Göç İdaresi’ne giderek “Gönüllü Geri Dönüş Formunu” dolduruyor. Bu sürecin akabinde şahsa bu formun bir nüshası ile Yol Müsaadesi Dokümanı veriliyor. Sığınmacılar bu dokümanlarla seyahat edip uygun olan bir hudut kapısından çıkış yapabiliyor. Çıkış esnasında yetkili makamlar sığınmacıdan “Geçici Muhafaza Kimlik Belgesi”ni geri alıyor.